Category: Þýðingar

Grí­mur Óðins  (Masks of Odin)

Elsa-Brita Titchenel

22. Lokasenna

Æsum og Ásynjum var stefnt til veislu í hinn gulllýsta heilaga griðarsal, til að drekka ölið sem Ægir bruggaði í katli (H)ýmirs. Þór var fjarri í „austurvegi“, en Loka hafði ekki verið boðið. Á þessu stigi þróunarinnar var ölið var tilbúið og Loki, hin mannlegi hugur var orðin steigur og sjálfhverfur en ekki móttækilegur fyrir áhrifum sálarinnar og hafði því ekki sess í veislusal guðanna. Álfum var hinsvegar boðið, táknrænir fyrir fínni eiginleika mannlegrar sálar og sameinaðir í ásmegin (guðseiginleika) og gátu því gengið í hin heilögu salarkynni.
Loki drap Fimafeng (hinn fingrafima) og þröngvaði sér til salar og krafðist þess að fá að taka þátt í fagnaðinum. Hann minnti Óðinn á skyldleika þeirra og kallaði sig Loft (loft — hina leitandi mannlegu greind). Óðinn skipaði Viðari að gefa Lofti sæti sitt og færa honum öl, en áður en hann dreypti á ölinu skálaði við alla guðina nema Braga (innsæið, skáldagáfa). Hann ásakaði Braga um hugleysi og þótt Bragi byði honum gull og jafnvel hest sinn og sverð til að halda friðinn á þessum heilaga stað neitaði Loka að þegja. Iðunn kom Braga til varnar í orðræðunni, en þá varð hún fyrir barðinu á móðgunum Loka og síðan risu Æsir og Ásynjur hver af öðrum upp til varnar hvort öðru (aldrei til varnar sjálfum sér) en fengu sinn skerf af móðgunum Loka. Að lokum reyndi Frigg að sefa reiði guðanna, minnti á að hver ætti sér bernskubrek sem ekki ætti að gera mikið úr, en Loki snéri séð að henni og ásakaði hana um ótryggð, það kallaði fram viðbrögð frá Freyju sem minnti Loka á að „Frigg vissi örlög allra vera þó hún segði aldrei frá“. Þá kom til sögunnar Þór sem einnig lenti í þvargi við Loka en þegar honum var hótað með Mjölni hætti hann og hvarf á braut.
Við fyrstu sýn virðist veisla goðanna breytast í tilgangslaust þvarg og móðganir, en við nánari skoðun lýsir hún hvernig takmörkuð mannleg greind lítur náttúruna efnislegum augum og sérstaklega hvernig veraldlegur hugur meðhöndlar þau öfl sem kynnt eru sem goðumlík í launsögnum. Orðbragð og móðganir Loka sýnist eins og gróft tungutak sjómanna. Hann sér aðeins öfl alheimsins í verki gegnum sinn takmarkaða skilning. Með þessari líkingu verður efnið í raun mjög skýrt. Í raun eru ásakanir Loka um ótryggð og siðleysi nákvæmlega eins og fjallað er um launsagnir í fjölmörgum bókum í dag, þar sem sifjaspell og hórdómur goðaveranna eru tekin bókstaflega. En þegar goðar og goðynjur eru settar í staðinn fyrir ákveðin öfl sem takast á eða verka hvert á annað í efnisheiminum —í þyngdarkröftunum eða með öðrum hætti í rafsegulsviðinu — kunna áhrif þess að líkjast því sem launsagnir vísa til. Þegar því er bætt við að þegar ýmis áhrif andleg koma til viðbótar verður merking þeirra meira á sviði leyndra vísinda.
Hugurinn er tvískiptur. Loki er bæði af Jötnum og Ásum og því ganga þeir þættir ávallt saman í ferðlögum þeirra í jötunheimum. Hrekkir Loka eru skemmtilegir á yfirborðinu en þegar við reynum að skilja stöðu hans í þróuninni sjáum við fljótlega pyttina sem hann getur leitt okkur í. Þegar hann er innblásinn skáldlegum krafti (Braga) verður lægri hugurinn (Loki) hástemmdur (Loftur) og verður hjálpræði mannkynsins sem gefur innri guðinum mjöð. Þegar lægri hugurinn er einn, einangrast hann frá hlýju hjartans og ósnortinn af innsæi gengur hann gegn goðunum, gegn alheimslögmálunum, gegn réttlæti, kærleika og samúð. Menning okkar sýnir þetta glögglega, þó flestir menn geti aðhyllst og taki þátt í kærleiksríkum verkum eru gáfur metnar ofar gæfuverkum og efnisleg hæfni ofar visku. Ef hinir fínu eiginleikar, eins og listir, væru ekki til staðar í heiminum mætti líkja honum við heimkynni Heljar, því tæknin án siðferðis leiðir til hörmunga (sem raunverulega þýðir að við skiljum okkur frá stjörnunum). Mannleg þróun nær mestum og bestum framgangi í faðmlagi hugar og hjarta.
Þar sem Æsir fagna hlutdeild í ávöxtum liðins lífs hvíla álfar á meðal þeirra. Það eru sálir sem hafa öðlast rétt til að vera meðal þeirra guðlegu og skilja eftir „utandyra“ þann hluta hugarins — Loka — sem leitar síns eigin aðskilda markmiðs. En hinir sofandi álfar eru ekki meðvitaðir á þessum háu sviðum og geta ekki tekið þátt í veisluhöldunum, vitund þeirra er ekki hæf til að njóta þeirra sviða. Þeir eru góðvilji sálarinnar og þá dreymir himneska drauma í hærri höllum Heljar og bíða þess að geta enn á ný fæðast sem menn og konur.
Það er önnur skýring á hinum sofandi álfum. Í hinum helgu siðum náttúruríkjanna nær hvert þeirra sínu hástigi í einum tilteknum heimi, aðrir straumar lífsins í þeim heimi eru þá tiltölulega lítið virkir. Eins og við vitum er virka orkan á jörðinni á mannlega sviðinu. Steina- og jurtaríkið tiltölulega þögult þó það sé til staðar til nota fyrir dýra- og mannríkið. Sagt er að þegar steinaríkið er virkt er eldgosavirki mikill og þegar jurtaríkið er ráðandi er það lítt rótfast heldur flæðir yfir jörðina. Þegar næsta lífsbylgja tekur við því mannlega mun vilji okkar „sofa“ hjá lægsta guðaríki sem mun þá ríkja á hnettinum og „drekka lífsins mjöð“.

23. Kafli

Efnisyfirlit
________________________________________

Lokasenna

Ægir, er öðru nafni hét Gymir, hann hafði búit ásum öl, þá er hann hafði fengit ketil inn mikla, sem nú er sagt. Til þeirar veizlu kom Óðinn ok Frigg, kona hans. Þórr kom eigi, því at hann var í austrvegi. Sif var þar, kona Þórs, Bragi ok Iðunn, kona hans. Týr var þar. Hann var einhendr, – Fenrisúlfr sleit hönd af honum, þá er hann var bundinn. Þar var Njörðr ok kona hans Skaði, Freyr ok Freyja, Víðarr, son Óðins. Loki var þar ok þjónustumenn Freys, Byggvir ok Beyla. Margt var þar ása ok alfa. Ægir átti tvá þjónustumenn, Fimafengr ok Eldir. Þar var lýsigull haft fyrir elts ljós. Sjálft barst þar öl. Þar var griðastaðr mikill. Menn lofuðu mjök, hversu góðir þjónustumenn Ægis váru. Loki mátti eigi heyra þat, ok drap hann Fimafeng. Þá skóku æsir skjöldu sína ok æpðu at Loka ok eltu hann braut til skógar, en þeir fóru at drekka. Loki hvarf aftr ok hitti úti Eldi. Loki kvaddi hann:

1.
„Segðu þat, Eldir,
svá at þú einugi
feti gangir framar,
hvat hér inni
hafa at ölmálum
sigtíva synir.“
Eldir kvað:
2.
„Of vápn sín dæma
ok um vígrisni sína
sigtíva synir;
ása ok alfa
er hér inni eru,
manngi er þér í orði vinr.“
Loki kvað:
3.
„Inn skal ganga
Ægis hallir í
á þat sumbl at sjá;
jöll ok áfu
færi ek ása sonum,
ok blend ek þeim svá meini mjöð.“
Eldir kvað:
4.
„Veiztu, ef þú inn gengr
Ægis hallir í
á þat sumbl at sjá,
hrópi ok rógi
ef þú eyss á holl regin,
á þér munu þau þerra þat.“
Loki kvað:
5.
„Veiztu þat, Eldir,
ef vit einir skulum
sáryrðum sakask,
auðigr verða
mun ek í andsvörum,
ef þú mælir til margt.“
Síðan gekk Loki inn í höllina. En er þeir sá, er fyrir váru, hverr inn var kominn, þögnuðu þeir allir.
Loki kvað:
6.
„Þyrstr ek kom
þessar hallar til,
Loftr, um langan veg
ásu at biðja,
at mér einn gefi
mæran drykk mjaðar.
7.
Hví þegið ér svá,
þrungin goð,
at þér mæla né meguð?
Sessa ok staði
velið mér sumbli at
eða heitið mik heðan.“
Bragi kvað:
8.
„Sessa ok staði
velja þér sumbli at
æsir aldregi,
því at æsir vitu,
hveim þeir alda skulu
gambansumbl of geta.“
Loki kvað:
9.
„Mantu þat, Óðinn,
er vit í árdaga
blendum blóði saman?
Ölvi bergja
lézktu eigi mundu,
nema okkr væri báðum borit.“
Óðinn kvað:
10.
„Rístu þá, Viðarr,
ok lát ulfs föður
sitja sumbli at,
síðr oss Loki
kveði lastastöfum
Ægis höllu í.“

Þá stóð Viðarr upp ok skenkði Loka. En áðr hann drykki, kvaddi hann ásuna:
11.
„Heilir æsir,
heilar ásynjur
ok öll ginnheilög goð –
nema sá einn áss
er innar sitr,
Bragi, bekkjum á.“
Bragi kvað:
12.
„Mar ok mæki
gef ek þér míns féar,
ok bætir þér svá baugi Bragi,
síðr þú ásum
öfund of gjaldir,
grem þú eigi goð at þér.“
Loki kvað:
13.
„Jós ok armbauga
mundu æ vera
beggja vanr, Bragi;
ása ok alfa,
er hér inni eru,
þú ert við víg varastr
ok skjarrastr við skot.“
Bragi kvað:
14.
„Veit ek, ef fyr útan værak,
svá sem fyr innan emk,
Ægis höll of kominn,
höfuð þitt
bæra ek í hendi mér;
lykak þér þat fyr lygi.“
Loki kvað:
15.
„Snjallr ertu í sessi,
skal-at-tu svá gera,
Bragi bekkskrautuðr;
vega þú gakk,
ef þú vreiðr séir;
hyggsk vætr hvatr fyrir.“
Iðunn kvað:
16.
„Bið ek þik, Bragi,
barna sifjar duga
ok allra óskmaga,
at þú Loka
kveðir-a lastastöfum
Ægis höllu í.“
Loki kvað:
17.
„Þegi þú, Iðunn,
þik kveð ek allra kvenna
vergjarnasta vera,
síztu arma þína
lagðir ítrþvegna
um þinn bróðurbana.“

Iðunn kvað:
18.
„Loka ek kveðk-a
lastastöfum
Ægis höllu í:
Braga ek kyrri
bjórreifan;
vilk-at ek, at it vreiðir vegizk.“
Gefjun kvað:
19.
„Hví it æsir tveir
skuluð inni hér
sáryrðum sakask?
Loftki þat veit,
at hann leikinn er
ok hann fjörg öll fía.“
Loki kvað:
20.
„Þegi þú, Gefjun,
þess mun ek nú geta,
er þik glapði at geði
sveinn inn hvíti,
er þér sigli gaf
ok þú lagðir lær yfir.“
Óðinn kvað:
21.
„Ærr ertu, Loki,
ok örviti,
er þú fær þér Gefjun at gremi,
því at aldar örlög
hygg ek, at hon öll of viti
jafngörla sem ek.“

Loki kvað:
22.
„Þegi þú, Óðinn,
þú kunnir aldregi
deila víg með verum;
oft þú gaft,
þeim er þú gefa skyldir-a,
inum slævurum sigr.“
Óðinn kvað:
23.
„Veiztu, ef ek gaf,
þeim er ek gefa né skylda,
inum slævurum, sigr,
átta vetr
vartu fyr jörð neðan,
kýr mólkandi ok kona,
ok hefr þú þar börn borit,
ok hugða ek þat args aðal.“
Loki kvað:
24.
„En þik síða kóðu
Sámseyu í,
ok draptu á vétt sem völur;
vitka líki
fórtu verþjóð yfir,
ok hugða ek þat args aðal.“
Frigg kvað:
25.
„Örlögum ykkrum
skylið aldregi
segja seggjum frá,
hvat it æsir tveir
drýgðuð í árdaga;
firrisk æ forn rök firar.“
Loki kvað:
26.
„Þegi þú, Frigg,
þú ert Fjörgyns mær
ok hefr æ vergjörn verit,
er þá Véa ok Vilja
léztu þér, Viðris kvæn,
báða i baðm of tekit.“
Frigg kvað:
27.
„Veiztu, ef ek inni ættak
Ægis höllum i
Baldri líkan bur,
út þú né kvæmir
frá ása sonum,
ok væri þá at þér vreiðum vegit.“
Loki kvað:
28.
„Enn vill þú, Frigg,
at ek fleiri telja
mína meinstafi:
ek því réð,
er þú ríða sér-at
síðan Baldr at sölum.“
Freyja kvað:
29.
„Ærr ertu, Loki,
er þú yðra telr
ljóta leiðstafi;
örlög Frigg,
hygg ek, at öll viti,
þótt hon sjalfgi segi.“
Loki kvað:
30.
„Þegi þú, Freyja,
þik kann ek fullgörva,
er-a þér vamma vant:
ása ok alfa,
er hér inni eru,
hverr hefir þinn hór verit.“

Freyja kvað:
31.
„Flá er þér tunga,
hygg ek, at þér fremr myni
ógótt of gala;
reiðir ro þér æsir
ok ásynjur,
hryggr muntu heim fara.“
Loki kvað:
32.
„Þegi þú, Freyja,
þú ert fordæða
ok meini blandin mjök,
síz þik at bræðr þínum
stóðu blíð regin
ok myndir þú þá, Freyja, frata.“
Njörðr kvað:
33.
„Þat er válítit,
þótt sér varðir
vers fái, hós eða hvárs;
hitt er undr, er áss ragr
er hér inn of kominn
ok hefir sá börn of borit.“
Loki kvað:
34.
„Þegi þú, Njörðr,
þú vart austr heðan
gíls of sendr at goðum;
Hymis meyjar
höfðu þik at hlandtrogi
ok þér i munn migu.“
Njörðr kvað:
35.
„Sú erumk líkn,
er ek vark langt heðan
gísl of sendr at goðum,
þá ek mög gat,
þann er mangi fíár,
ok þykkir sá ása jaðarr.“
Loki kvað:
36.
„Hættu nú, Njörðr,
haf þú á hófi þik,
munk-a ek því leyna lengr:
við systur þinni
gaztu slíkan mög,
ok er-a þó vánu verr.“
Týr kvað:
37.
„Freyr er beztr
allra ballriða
ása görðum í;
mey hann né grætir
né manns konu
ok leysir ór höftum hvern.“
Loki kvað:
38.
„Þegi þú, Týr,
þú kunnir aldregi
bera tilt með tveim;
handar innar hægri
mun ek hinnar geta,
er þér sleit Fenrir frá.“
Týr kvað:
39.
„Handar em ek vanr,
en þú hróðrsvitnis,
böl er beggja þrá;
ulfgi hefir ok vel,
er í böndum skal
bíða ragnarökrs.“
Loki kvað:
40.
„Þegi þú, Týr,
þat varð þinni konu,
at hon átti mög við mér;
öln né penning
hafðir þú þess aldregi
vanréttis, vesall.“
Freyr kvað:
41.
„Ulfr sé ek liggja
árósi fyrir,
unz rjúfask regin;
því mundu næst,
nema þú nú þegir,
bundinn, bölvasmiðr.“
Loki kvað:
42.
„Gulli keypta
léztu Gymis dóttur
ok seldir þitt svá sverð;
en er Múspells synir
ríða Myrkvið yfir,
veizt-a þú þá, vesall, hvé þú vegr.“
Byggvir kvað:
43.
„Veiztu, ef ek eðli ættak
sem Ingunar-Freyr
ok svá sælligt setr,
mergi smæra
mölða ek þá meinkráku
ok lemða alla í liðu.“
Loki kvað:
44.
„Hvat er þat it litla
er ek þat löggra sék
ok snapvíst snapir?
At eyrum Freys
mundu æ vera
ok und kvernum klaka.“

Byggvir kvað:
45.
„Byggvir ek heiti,
en mik bráðan kveða
goð öll ok gumar;
því em ek hér hróðugr,
at drekka Hrofts megir
allir öl saman.“
Loki kvað:
46.
„Þegi þú, Byggvir,
þú kunnir aldregi
deila með mönnum mat,
ok þik í flets strái
finna né máttu,
þá er vágu verar.“
Heimdallr kvað:
47.
„Ölr ertu, Loki,
svá at þú ert örviti,
– hví né lezk-a-ðu, Loki? –
því at ofdrykkja
veldr alda hveim,
er sína mælgi né man-at.“
Loki kvað:
48.
„Þegi þú, Heimdallr,
þér var í árdaga
it ljóta líf of lagit;
örgu baki
þú munt æ vera
ok vaka vörðr goða.“
Skaði kvað:
49.
„Létt er þér, Loki;
mun-at-tu lengi svá
leika lausum hala,
því at þik á hjörvi
skulu ins hrímkalda magar
görnum binda goð.“
Loki kvað:
50.
„Veiztu, ef mik á hjörvi
skulu ins hrímkalda magar
görnum binda goð,
fyrstr ok efstr
var ek at fjörlagi,
þars vér á Þjaza þrifum.“
Skaði kvað:
51.
„Veiztu, ef fyrstr ok efstr
vartu at fjörlagi,
þá er ér á Þjaza þrifuð,
frá mínum véum
ok vöngum skulu
þér æ köld ráð koma.“
Loki kvað:
52.
„Léttari í málum
vartu við Laufeyjar son,
þá er þú létz mér á beð þinn boðit;
getit verðr oss slíks,
ef vér görva skulum
telja vömmin vár.“
þá gekk Sif fram ok byrlaði Loka í hrímkálki mjöð ok mælti:
53.
„Heill ver þú nú, Loki,
ok tak við hrímkálki
fullum forns mjaðar,
heldr þú hana eina
látir með ása sonum
vammalausa vera.“
Hann tók við horni ok drakk af:
54.
„Ein þú værir,
ef þú svá værir,
vör ok gröm at veri;
einn ek veit,
svá at ek vita þykkjumk,
hór ok af Hlórriða,
ok var þat sá inn lævísi Loki.“
Beyla kvað:
55.
„Fjöll öll skjalfa;
hygg ek á för vera
heiman Hlórriða;
han ræðr ró,
þeim er rægir hér
goð öll ok guma.“
Loki kvað:
56.
„Þegi þú, Beyla,
þú ert Byggvis kvæn
ok meini blandinn mjök,
ókynjan meira
kom-a med ása sonum;
öll ertu, deigja, dritin.“
Þá kom Þórr at ok kvað:
57.
„Þegi þú, rög vættr,
þér skal minn þrúðhamarr,
Mjöllnir, mál fyrnema;
herðaklett
drep ek þér halsi af,
ok verðr þá þínu fjörvi of farit.“
Loki kvað:
58.
„Jarðar burr
er hér nú inn kominn,
hví þrasir þú svá, Þórr?
En þá þorir þú ekki,
er þú skalt við ulfinn vega,
ok svelgr hann allan Sigföður.“
Þórr kvað:
59.
„Þegi þú, rög vættr,
þér skal minn þrúðhamarr,
Mjöllnir, mál fyrnema;
upp ek þér verp
ok á austrvega,
síðan þik manngi sér.“
Loki kvað:
60.
„Austrförum þínum
skaltu aldregi
segja seggjum frá,
síz í hanska þumlungi
hnúkðir þú einheri,
ok þóttisk-a þú þá Þórr vera.“
Þórr kvað:
61.
„Þegi þú, rög vættr,
þér skal minn þrúðhamarr,
Mjöllnir, mál fyrnema;
hendi inni hægri
drep ek þik Hrungnis bana,
svá at þér brotnar beina hvat.“
Loki kvað:
62.
„Lifa ætla ek mér
langan aldr,
þóttú hætir hamri mér;
skarpar álar
þóttu þér Skrýmis vera,
ok máttir-a þú þá nesti ná,
ok svalzt þú þá hungri heill.“
Þórr kvað:
63.
„Þegi þú, rög vættr,
þér skal minn þrúðhamarr,
Mjöllnir, mál fyrnema;
Hrungnis bani
mun þér í hel koma
fyr nágrindr neðan.“
Loki kvað:
64.
„Kvað ek fyr ásum,
kvað ek fyr ása sonum,
þats mik hvatti hugr,
en fyr þér einum
mun ek út ganga,
því at ek veit, at þú vegr.

65.
Öl gerðir þú, Ægir,
en þú aldri munt
síðan sumbl of gera;
eiga þín öll,
er hér inni er,
leiki yfir logi,
ok brenni þér á baki.“

En eftir þetta falst Loki í Fránangrsforsi í lax líki. Þar tóku æsir hann. Hann var bundinn með þörmum sonar síns, Vála, en Narfi, sonr hans, varð at vargi. Skaði tók eitrorm ok festi upp yfir annlit Loka. Draup þar ór eitr. Sigyn, kona Loka, sat þar ok helt munnlaug undir eitrið. En er munnlaugin var full, bar hon út eitrið, en meðan draup eitrit á Loka. Þá kippðist hann svá hart við, at þaðan af skalf jörð öll. Þat eru nú kallaðir landsskjálfta.

23. Kafli

Efnisyfirlit

Grí­mur Óðins  (Masks of Odin)

Elsa-Brita Titchenel

24. Gróugaldur og Fjölvinnsmál

Gróugaldur

Þessar tvær kviður eiga samleið og misráðið að aðskilja þær. Sú fyrri skilgreinir þá eiginleika sem nauðsynlegt er fyrir innsækjanda að hafa náð. En sú síðari vísar til sjálfkönnunar. Saman segja þær sögu Svipdags, eða hann „Birtist sem dagur.“
Óður (1) (maðurinn) er sendur af fósturmóður sinni, Skaða, í næstum ófæra sendiferð, til að finna og fá aðgang að höll Meðglaðrar („hún sem gleðst með,“ eitt nafn Freyju, eiganda Brisingamen, -mannkynsins). Skadi er systir, eiginkona og einnig dóttir Njarðar (tíma). Það var hún sem batt eitraða höggorminn yfir andlit Loka þegar hann var dæmdur til vistar í undirheimum.
Til að mæta öllum þeim óyfirstíganlegu erfiðleikum leitar Óður ráða hjá dauðri móður sinni, sem ber nafnið Gróa (gróður, vöxtur). Hún rís upp frá dauða til þess að syngja fyrir hann níu verndarþulur. Í hlutverki völvu táknar hún fortíð hetjunnar, fyrri sjálf hans sem mótað hafa persónu hans eins og hann er nú. Ef fyrri líf hans hafa öðlast hæfileikana sem þarf til að ná árangri er hann tilbúinn fyrir hina miklu þolraun sem bíður hans.
„ Verndarþulurnar“ eru að sjálfsögðu sá styrkur og þeir eiginleikar sem hann hefur öðlast áður. Sá fyrsti er frelsi undan öllum ytri þrýstingi, annar er sjálfstjórn, jákvætt afl, þriðji er ónæmni fyrir þeim straumi sem flæðir í átt til dauðans (sálarinnar), fjórði er það mikilvæga viðhorf að geta snúið fjendum í vini, umbreytt því neikvæða í jákvætt, fimmta er töfrasverðið sem leysir öll höft, alla takmarkandi veikleika sem hetjan verður nú að hafa yfirstígið. Þeir eru persónuleg tengsl sem draga sálina frá æðri markmiði sínu. Sjötti, Gróa, gefur honum mátt náttúruaflanna, jafnvel hafsins, „ef þú á sjó kemur, meira en menn viti, logn og lögur, gangi þér í lú(ö)ður saman“ (11) — ljós astral sviðsins til að blekkja augað, sjöunda er þol gegn “ frost á fjalli háu, hræva kuldi “ (12) — hin lamandi kuldi sem grípur sálina þegar hún sér hæð hinna hreinni heima. Áttunda að hafa verndarhjúp til að geta mætt svipum þeirra dauðu.
Frá sjónarhóli teósofista er greinilegt að ferðalagið sem Óður er að leggja uppí er vígsluganga inní hærri svið andlegrar vitundar. Slík vígsla krefst fyrst niðurgöngu í svið neðan efnisheimi okkar. Hver einasti mikill fræðari mannkynsins verður að „ganga til heljar“ til að veita lægri verum hjálp og til að skilja aðstæður þeirra, en um leið reyna á heilindi sín og verða ónæmur fyrir áhrifum þessara skaðlegu og eitruðu heima.
Níunda, segir völvan að:
„ef þú við inn naddgöfga
orðum skiptir jötun:
máls og manvits
sé þér úr Mímis hjarta
gnóga of gefið.“ (14)
Níunda þulan gefur einnig til kynna eiginleika sem eru, eða ættu að vera, þroskaðir hjá hverjum manni sem gengið hefur í gegn um hina níu heima sem við höfum reynt í þessari hringrás. Áreiðanlega eru það nauðsynleg verkfæri hverri sál sem vill verða sannarlega upplýst.

Fjölvísmál.

Óður leitar í þessari kviðu inngöngu í höll Meðglaðar, sem við vitum að er annað nafn Freyju. Vörðurinn við hallarhliðið kallar sig Fjölvís og er enginn annar en Óðinn og stendur hér sem innri maðurinn og vígjandinn. Hann niðurlægir ferðalanginn með því að kalla hann ýmist „jötun“ eða „úlf,“ en Óður krefst inngöngu engu að síður í hina háu höll. Spurður nafns svarar hann:
„Vindkaldur ek heiti,
Vorkaldur hét minn faðir,
þess var Fjölkaldur faðir.“ (6).

Óður spyr hverrar hallar hún sé og er svarað að það sé höll Meðglaðar, „en hana móðir af gat við Svefnþorins syni „ (7).
Hér er upprunasagan um hina „Sofandi Fegurð“. Með öðrum orðum, Þyrnirós, rósin sem stungin var þyrnisvefni, hún er tákngerð sem sál manns, hin sofandi fegurð, sem er markmiðið með lífi mannsins. Svefnþorin er hægt að tengja við Njörð, sem Tímann og einnig við Vorkalda (6), sem ævaöld sakleysisins. Leitandinn og þess er leitað var66 eru því af sama guðlega uppruna, svo er einnig með mannlega sál og innri guðinn. Það er markmið einstaklingsins að ná sameiningu við alheiminn eftir að hafa fullkomnað sjálfsvitund sína með göngu í gegnum þróunina á öllum sviðum efnisheimsins, með Meðglaðri/Freyju— hærra sjálfi mannsins, andlegri greind hans — til að verða einn með guðdómleikanum sem beðið hefur eftir mannlega 66samneytinu.
Í gervi Vindkalds spyr Óður hallarvörðinn og Fjölvís/Óðinn svara, hann gefur nafn og hlutverk hliðsins sem fjötrar hvern leitanda sem lyftir slagbrandinum og gengur í hallargarðinn sem gerður er úr limum moldarjötuns — efnisins sem fyrstu mennirnir voru mótaðir úr en var svo hafnað af guðunum sem óhæfu efni. Efnið í garðinum er til að hindra alla sem koma. Hinir tveir grimmu varðhundar að sögn Fjölvíss hafa ellefu aðra að baki sér áður en skilyrði þessa lífs enda.
Þegar Vindkaldi spyr nafns á hinu mikla tré sem breiðir greinar sínar um allt landið er honum sagt að það heiti Mímismeiður, Þekkingartréð, „sem fellur hvorki fyrir eldi né járni“ (20) og ávextir þess hjálpi við að upplýsa að engu sé haldið leyndu. Þessu tré, sem kennt er við hinn vitra Jötunn Mími, má ekki rugla saman við Lífsins tré. Mímir á viskubrunninn sem geymir alla visku sem orðið hefur til í efninu. Í Biblíunni eru tré lífsins og þekkingar einnig sitt hvort tréð. Það er ljóst að „fallið“ frá sakleysinu var óhjákvæmilegur hluti þróunarferlisins. Maðurinn verður að yfirgefa bernskuna og ganga inní það sem kallað er í Eddunum „sigurheimar“ til að öðlast rétt til að fá aðgang að lífsins tré. Mannleg sál (álfur), Óður, verður að eigin rammleik að ná goðumlíku ástandi sem gerir honum kleyft að sameinast „hamingju“ sinni (ódauðlega eðlinu). Við skulum skoða hve vel innsækjandi þarf að þekkja „Þekkingartréð“ til að öðlast þessa sameiningu.
Vindkaldur spyr um gullna fuglinn sem er á efstu greinum Mímismeiðs og er sagt að heiti Víðopinn. Hetjan verði að sigra hann, en til þess þarf hún að fara niður í undirheima og ná þar í galdraseið sem bruggaður er af Lofti, uppljómaða Loka, huganum sem hamingjan gætir. Seiðurinn var bruggaður úr eftirsjá í lægri hellum Heljar og geymdur í járnhólki sem læstur er með níu sterkum lásum. Hetjan verður að glíma við hina ógurlegu norn Sinmöru, sem, eins og hliðstæða hennar hin velska Ceridwen, gætir hylkisins. Seiðið, líkt og soma-drykkur austurlandanna, á að gefa leitandanum til að hjálpa honum við að opna vitundina að því ógurlega helvíti sem sálin geymir. Þangað verður leitandinn að fara og sverja — „endalausa eiða“ sem veittir eru af Víðopna „í einni mikilli sorg“ (23).
En hér er mótsögn; til þess að ná seiðinu frá Sinmöru og gerir hetjunni kleift að komast að Víðopna í efstu greinum á þekkingartrénu, verður hetjan að færa Sinmöru skínandi fjöður af gullna fuglinum Víðopna!
Leitandi sem leitar þekkingu guðanna verður þannig að öðlast aðgang að andlegum hæðum áður en hann gengur niður í undirheima og snýr til baka óskaddaður. Aðeins eftir árangursríka ferð í undirheimana getur hann öðlast brúðina — náð sameiningu við hið ódauðlega eðli sjálf síns, alheimshjartanu efst á þekkingartrénu.
Hér er saga inní sögu eins og svo oft í launsögum. Óður stendur hér við hliðið sem leiðir hann til endalegrar uppljómunar; í samskiptum við hliðarvörðinn, sem er leiðbeinandi hans, prófdómari og vígjandi fær hann upplýsingar sem auðsjáanlega eru ætlaðar hlustandanum/lesandanum, lýsingu á þeirri reynslu og uppljómun huga og sálar sem hann verður að gangast undir í höllinni sem nefnd er Hyrr (eldur, hiti),
„Hyrr hann heitir, en hann lengi mun, á brodds oddi bifask; auðranns þess,munu um aldr hafa, frétt eina fírar.“
Hér er vísað til þess að það mun taka óratíma þar til leitandinn getur staðið á oddi elds.
Hér í sögunni segir Vindkaldur til sín sem Svipdagurur, lýsandi — „Birting dags“. Núna nefnir hann sig son Sólbjarts,
„Svipdagr ek heiti,
Sólbjartr hét minn faðir,
þaðan rákumk vindkalda vegu;
Urðar orði
kveðr engi maðr,
þótt þat sé við löst lagit.“ (46)
„ rekinn vindkalda vegu“ (46). Í egypskum launsögnum er vísað í hinn rísandi vígsluþega sem „son sólarinnar“, því geislabirtan er umhverfis hann. Þetta er löngu gleymdur uppruni ushnisha, eða geislandi ára ofan og umhverfis höfuðs Bodhisattvas, Krists og dýrðlinga á gömlum listaverkum. Svipdagur, fullvígður stendur fyrir einn fárra slíkra fullnumina manna í mannkynssögunni. Við erum öll „rekin vindkalda vegu“, hverjum anda, hverjum neista sem hrekkur af þeim guðlega 6eldi í upphafi tímans og fellur niður í svið lífsins er áskapað, við lok hringrásarinnar, að sameinast hinum guðlega uppruna sínum. Hver vitundarandi kemur með kjarna allrar reynslu sem hann hefur öðlast í gegnum birtingu í efninu.
Við lok þessa kvæðis lýsir Edda sömu alheimslegu guðspeki og lýst er af Búddistum og Biblíunni og öðrum trúar- og heimspekiritum gegnum söguna. Sagan af Svipdag vísar á hið sanna markmið lífsins — hraðað í vígsluferli — sem er nokkuð sem nútíma goðsagnafræðingum hefur ávallt yfirsést. Þetta er hinn sanni kross hetjugöngunnar, óeigingjarna gangan, árangurinn og kórónuð sameining við hamingju hans. Þegar Meðglöð býður hann velkominn sem hinn heittelskaða sem hún hafi beðið svo lengi eftir á hinu helga fjalli, svarar hann.
„Þrár hafðar
er ek hefi til þíns gamans,
en þú til míns munar;
nú er þat satt,
er vit slíta skulum
ævi ok aldr saman.“(50)
Merking þessarra fáu orða eru þau mikilvægustu í öllum goðsagnatextunum. Sameining hetjunar við sitt andlega sjálf — felst ekki í sigurvímu eða í eilífri hvíld á himneskum stað — heldur í því að vinna með anda sínum að „markmiði æva og alda“ Einungis þetta síðasta vers skipar Norrænum goðsögnum á stall með göfugustu bókmenntum heimsins, þær styðja og sýna hvernig leitandinn leitast við að þjóna mannkyninu og efla samhug, einungis í þeim tilgangi að það gagnist öllum. Þetta er hinn sanni skóli sannra dulspekinga gegnum aldirnar og leiðin hvati fyrir alla heimsfræðara.

25. Kafli

Efnisyfirlit
________________________________________

Svipdagsmál

I. Gróugaldur er hún gól syni sínum dauð.

1 Sonur kvað:

Vaki þú Gróa,
vaki þú, góð kona,
vek eg þig dauðra dura,
ef þú það mant,
að þú þinn mög bæðir
til kumbldysjar koma.

2 Gróa kvað:

Hvað er nú annt
mínum einkasyni,
hverju ertu nú bölvi borinn,
er þú þá móður kallar,
er til moldar er komin
og úr ljóðheimum liðin?

3 Sonur kvað:

Ljótu leikborði
skaut fyr mig in lævísa kona,
sú er faðmaði minn föður;
þar bað hún mig koma,
er kvæmtki veit,
móti Menglöðu.

4 Gróa kvað:

Löng er för,
langir eru farvegir,
langir eru manna munir,
ef það verður,
að þú þinn vilja bíður,
og skeikar þá Skuld að sköpum.

5 Sonur kvað:

Galdra þú mér gal,
þá er góðir eru,
bjarg þú, móðir, megi.
Á vegum allur
hygg eg, að eg verða muni,
þykjumk eg til ungur afi.

6 Gróa kvað:

Þann gel eg þér fyrstan,
þann kveða fjölnýtan,
þann gól Rindur Rani:
að þú um öxl skjótir
því er þér atalt þykir;
sjálfur leið þú sjálfan þig.

7.Þann gel eg þér annan,
ef þú árna skalt
viljalaus á vegum:
Urðar lokur
haldi þér öllum megin
er þú á sinnum sér.

8.Þann gel eg þér inn þriðja,
ef þér þjóðár
falla að fjörlotum:
Horn og Ruður
snúist til Heljar meðan,
og þverri æ fyrir þér.

9.Þann gel eg þér inn fjórða,
ef þig fjándur standa
görvir á gálgvegi:
hugur þeim hverfi
til handa þér,
og snúist þeim til sátta sefi.

10.Þann gel eg þér inn fimmta,
ef þér fjötur verður
borinn að boglimum:
Leifnis elda læt ég
þér fyr legg um kveðinn,
og stökkur þá lás af limum,
en af fótum fjötur.

11.Þann gel eg þér inn sétta,
ef þú á sjó kemur
meira en menn viti:
logn og lögur
gangi þér í lúður saman
og ljái þér æ friðdrjúgrar farar.

12.Þann gel eg þér inn sjöunda,
ef þig sækja kemur
frost á fjalli háu:
hræva kuldi
megi-t þínu holdi fara.
og haldist þér lík að liðum.

13.Þann gel eg þér inn átta,
ef þig úti nemur
nótt á niflvegi
að því firr megi
þér til meins gera
kristin dauð kona.

14.Þann gel eg þér inn níunda,
ef þú við inn naddgöfga
orðum skiptir jötun:
máls og manvits
sé þér úr Mímis hjarta
gnóga of gefið.

15.Far þú nú æva,
þar er forað þykir,
og standi-t þér mein fyrir munum.
Á jarðföstum steini
stóð eg innan dyra,
meðan eg þér galdra gól.

16.Móður orð
ber þú, mögur, héðan
og lát þér í brjósti búa;
því nóga heill
skaltu um aldur hafa,
meðan þú mín orð of mant.

Fjölsvinnsmál

1.Útan garða
hann sá upp of koma
þursa þjóðar sjöt:
„Hvat er þat flagða,
er stendr fyr forgörðum
ok hvarflar um hættan loga?

2.Hvers þú leitar,
eða hvers þú á leitum ert,
eða hvat viltu, vinlaus, vita?
Úrgar brautir
árnaðu aftr heðan;
átt-at-tu hér, verndar vanr, veru.“

Kómumaðr kvað:

3.“Hvat er þat flagða,
er stendr fyr forgarði
ok býðr-at líðöndum löð?
Sæmðarorðalauss
hefir þú, seggr, of lifat,
ok haltu heim heðan!“

Borgarvörðr kvað:

4.“Fjölsviðr ek heiti,
en ek á fróðan sefa,
þeygi em ek míns mildr matar;
innan garða
þú kemr hér aldregi,
ok dríf þú nú, vargr, at vegi!“

Kómumaðr kvað:

5.“Augna gamans
fýsir aftr at fá,
hvars hann getr svást at sjá;
garðar glóa
mér þykkja of gullna sali;
hér mynda ek eðli una.“

Fjölsviðr kvað:

6.“Segðu mér, hverjum
ertu, sveinn, of borinn,
eða hverra ertu manna mögr?“

Kómumaðr kvað:

7.“Vindkaldr ek heiti,
Várkaldr hét minn faðir,
þess var Fjölkaldr faðir.

8.Segðu mér þat, Fjölsviðr,
er ek fregna mun
ok ek vilja vita:
Hverr hér ræðr
ok ríki hefir
eign ok auðsölum?“

Fjölsviðr kvað:

9.“Menglöð of heitir,
en hana móðir of gat
við Svafrþorins syni;
hon hér ræðr
ok ríki hefir
eign ok auðsölum“

Vindkaldr kvað:

10.“Segðu mér þat, Fjölsviðr,
er ek þik fregna mun
ok ek vilja vita:
Hvat sú grind heitir,
er með goðum sá-at
menn it meira forað?“

Fjölsviðr kvað:

11.“Þrymgjöll hon heitir,
en hana þrír gerðu
Sólblinda synir;
fjöturr fastr
verðr við faranda hvern
er hana hefr frá hliði.“

Vindkaldr kvað:

12.“Segðu mér þat, Fjölsviðr,
er ek þik fregna mun
ok ek vilja vita:
Hvat sá garðr heitir,
er með goðum sá-at
menn it meira forað?“

Fjölsviðr kvað:

13.“Gastrópnir heitir,
en ek hann görfan hefk
ór Leirbrimis limum;
svá hefik studdan,
at hann standa mun,
æ meðan öld lifir.“

Vindkaldr kvað:

15.“Segðu mér þat, Fjölsviðr,
er ek þik fregna mun
ok ek vilja vita:
Hvat þeir garmar heita,
er gífrari hefik
enga fyrr í löndum lítit?“

Fjölsviðr kvað:

16.“Gífr heitir annarr,
en Geri annarr,
ef þú vilt þat vita;
varðir ellifu,
er þeir varða,
unz rjúfask regin.“

Vindkaldr kvað:

17.“Segðu mér þat, Fjölsviðr,
er ek þik fregna mun
ok ek vilja vita,
hvárt sé manna nökkut,
þat er megi inn koma,
meðan sókndjarfir sofa.“

Fjölsviðr kvað:

18.“Missvefni mikit
var þeim mjök of lagit,
síðan þeim var varzla vituð;
annarr of nætr sefr,
en annarr of daga,
ok kemsk þá vætr, ef þá kom.“

Vindkaldr kvað:

19.“Segðu mér þat, Fjölsviðr,
er ek þik fregna mun
ok ek vilja vita,
hvárt sé matar nökkut,
þat er menn hafi,
ok hlaupi inn, meðan þeir eta.“

Fjölsviðr kvað:

20.“Vegnbráðir tvær
liggja í Viðópnis liðum,
ef þú vilt þat vita,
þat eitt er svá matar,
at þeim menn of gefi,
ok hlaupi inn, meðan þeir eta.“

Vindkaldr kvað:

21.“Segðu mér þat, Fjölsviðr,
er ek þik fregna mun
ok ek vilja vita:
Hvat þat barr heitir,
er breiðask um
lönd öll limar?“

Fjölsviðr kvað:

22.“Mímameiðr hann heitir,
en þat manngi veit,
af hverjum rótum renn;
við þat hann fellr,
er fæstan varir,
flær-at hann eld né járn.“

Vindkaldr kvað:

23.“Segðu mér þat, Fjölsviðr,
er ek þik fregna mun
ok ek vilja vita:
Hvat af móði verðr
þess ins mæra viðar,
er hann flær-rat eld né járn?“

Fjölsviðr kvað:

24.“Út af hans aldni
skal á eld bera
fyr kelisjúkar konur;
útar hverfa
þats þær innar skyli,
sá er hann með mönnum mjötuðr.“

Vindkaldr kvað:

25.“Segðu mér þat, Fjölsviðr,
er ek þik fregna mun
ok ek vilja vita:
Hvat sá hani heitir,
er sitr í inum háva viði,
allr hann við gull glóir?“

Fjölsviðr kvað:

26.“Víðópnir hann heitir,
en hann stendr veðrglasir
á meiðs kvistum Míma;
einum ekka
þryngr hann örófsaman
Surtr Sinmöru.“

Vindkaldr kvað:

27.“Segðu mér þat, Fjölsviðr,
er ek þik fregna mun
ok ek vilja vita:
hvárt sé vápna nökkut,
þat er knegi Viðópnir fyrir
hníga á Heljar sjöt?“

Fjölsviðr kvað:

28.“Lævateinn heitir hann,
en hann gerði Loftr rúnum
fyr nágrindr neðan;
í segjárnskeri
liggr hann hjá Sinmöru,
ok halda njarðlásar níu.“

Vindkaldr kvað:

29.“Segðu mér þat, Fjölsviðr,
er ek þik fregna mun
ok ek vilja vita:
hvárt aftr kemr,
sá er eftir ferr
ok vill þann tein taka.“

Fjölsviðr kvað:

30.“Aftr mun koma,
sá er eftir ferr
ok vill þann tein taka,
ef þat færir,
er fáir eigu,
Eiri örglasis.“

Vindkaldr kvað:

31.“Segðu mér þat, Fjölsviðr,
er ek þik fregna mun
ok ek vilja vita:
hvárt sé mæta nökkut,
þat er menn hafi
ok verðr því in fölva gýgr fegin.“

Fjölsviðr kvað:

32.Ljósan léa
skaltu í lúðr bera,
þann er liggr í Viðópnis völum,
Sinmöru at selja,
áðr hon söm telisk
vápn til vígs at ljá.“

Vindkaldr kvað:

33.“Segðu mér þat, Fjölsviðr,
er ek þik fregna mun
ok ek vilja vita:
Hvat sá salr heitir,
er slunginn er
vísum vafrloga?“

Fjölsviðr kvað:

34.“Hyrr hann heitir,
en hann lengi mun
á brodds oddi bifask;
auðranns þess
munu um aldr hafa
frétt eina fírar.“

Vindkaldr kvað:

35.“Segðu mér þat, Fjölsviðr,
er ek þik fregna mun
ok ek vilja vita:
Hverr þat gerði,
er ek fyr garð sák
innan, ásmaga?“

Fjölsviðr kvað:

36.“Uni ok Íri,
Óri ok Bári,
Varr ok Vegdrasill;
Dóri ok Úri,
Dellingr, Atvarðr,
Líðskjalfr, Loki.“

Vindkaldr kvað:

37.“Segðu mér þat, Fjölsviðr,
er ek þik fregna mun
ok ek vilja vita:
Hvat þat bjarg heitir,
er ek sé brúði á
þjóðmæra þruma?“

Fjölsviðr kvað:

38.“Lyfjaberg þat heitir,
en þat hefir lengi verit
sjúkum ok sárum gaman;
heil verðr hver,
þótt hafi árs sótt,
ef þat klífr, kona.“

Vindkaldr kvað:

39.“Segðu mér þat, Fjölsviðr,
er ek þik fregna mun
ok ek vilja vita:
Hvat þær meyjar heita,
er fyr Menglaðar knjám
sitja sáttar saman?“

Fjölsviðr kvað:

40.“Hlíf heitir,
önnur Hlífþrasa,
þriðja Þjóðvarta,
Björt ok Blíð,
Blíðr, Fríð,
Eir ok Aurboða.“

Vindkaldr kvað:

41.“Segðu mér þat, Fjölsviðr,
er ek þik fregna mun
ok ek vilja vita:
Hvárt þær bjarga,
þeim er blóta þær,
ef gerask þarfar þess?“

Fjölsviðr kvað:

42.“Bjarga svinnar,
hvar er menn blóta þær
á stallhelgum stað;
eigi svá hátt forað
kemr at hölða sonum,
hvern þær ór nauðum nema.“

Vindkaldr kvað:

43.“Segðu mér þat, Fjölsviðr,
er ek þik fregna mun
ok ek vilja vita,
hvárt sé manna nökkut,
er knegi á Menglaðar
svásum armi sofa?“

Fjölsviðr kvað:

44.“Vætr er þat manna,
er knegi á Menglaðar
svásum armi sofa,
nema Svipdagr einn,
hánum var sú in sólbjarta
brúðr at kván of kveðin.“

Vindkaldr kvað:

45.“Hrittu á hurðir,
láttu hlið rúm,
hér máttu Svipdag sjá;
en þó vita far,
ef vilja myni
Menglöð mitt gaman.“

Fjölsviðr kvað:

46.“Heyr þú, Menglöð,
hér er maðr kominn,
gakk þú á gest sjá;
hundar fagna,
hús hefir upp lokizk,
hygg ek, at Svipdagr sé.“

Menglöð kvað:

47.“Horskir hrafnar
skulu þér á hám galga
slíta sjónir ór,
ef þú þat lýgr,
at hér sé langt kominn
mögr til minna sala.

48.Hvaðan þú fórt,
hvaðan þú för gerðir,
hvé þik hétu hjú?
At ætt ok nafni
skal ek jartegn vita,
ef ek var þér kván of kveðin.“

Svipdagr kvað:

49.“Svipdagr ek heiti,
Sólbjartr hét minn faðir,
þaðan rákumk vindkalda vegu;
Urðar orði
kveðr engi maðr,
þótt þat sé við löst lagit.“

Menglöð kvað:

50.“Vel þú nú kominn,
hefik minn vilja beðit,
fylgja skal kveðju koss;
forkunnar sýn
mun flestan glaða,
hvars hefir við annan ást.

51.Lengi ek sat
ljúfu bergi á,
beið ek þín dægr ok daga;
nú þat varð,
er ek vætt hefi,
at þú ert kominn, mögr, til minna sala.

52.Þrár hafðar
er ek hefi til þíns gamans,
en þú til míns munar;
nú er þat satt,
er vit slíta skulum
ævi ok aldr saman.“

25. Kafli

Efnisyfirlit

Grí­mur Óðins  (Masks of Odin)

Elsa-Brita Titchenel

23. Alvísmál

Alvís (alvitur eða allsvitandi) er dvergur sem vill eignast dóttur Þórs. Þór hefur efasemdir um ráðahaginn og að Alvís sé henni verðugur. Engu að síður gefur Þór Alvís tækifæri til að sanna það og ræðst í að spyrja hann í þaula um það sem einkennir hinar mismunandi verur heimsins. Alvís gefur fullnægjandi svör við öllum spurningum, en Þór heldur honum á tali alla nóttina og þegar fyrstu geislar sólarinnar skína á Alvís verður hann að steini, og í sumum útgáfunum hverfur hann í fjöllin, þaðan sem hann kom.
Mörg æfintýri hafa slíkan undarlegan og óvæntan endi, þar sem dvergar eða tröll verða að steinum eða björgum þegar skimar af degi. Nokkrar túlkanir koma til greina. Ein er að öfl næturinnar hafi engin erindi við birtuna og áhrif þeirra hverfi þegar ljósið birtist. Alvís birtir okkur hins vegar aðeins meira en þetta. Hann er vitur dvergur sem krefst sameiningar við dóttur þess guðs sem viðheldur lífinu. Alvís er keimlíkur mannlegu eðli, hann er vel að sér en ekki upplýstur, hann leitar ódauðleika í krafti þekkingar sinnar, en „dvergeðli“ hans er óþroskað og meðan það er ekki innblásið og móttækilegt fyrir geislum sólarinnar (sálarinnar), getur það ekki öðlast sameiningu við hið guðlega. Þegar innsækjandinn er baðaður sólareðlinu getur „dvergeðlið“ ekki sameinast því, verður óvirkt og „steingerist.“
Margar launsagnir, þar á meðal Biblían nota steina eða björg til að tákngera þröngsýn og dauð trúarbrögð. Dæmi um þetta er þegar Móses dregur lifandi vatn úr bjarginu— til að útskýra að kenningin liggi í ritualinu, einnig síðar er kristnin varð „bjargið“ (petra eða Pétur), undirstaða kirkjunnar.
Þessi kviða er eflaust næg fyrir aðrar jafngóðar túlkanir, hún kastar ljósi á mismunandi sjónarhorn er lýsa verum á ýmsum stigum vitundar og skilnings — frá einföldu sjónarhorni jötna sem og annarra hjá dvergum og álfum– til yfirsýnar guðanna sem stjórna náttúrunni.

24. Kafli

Efnisyfirlit
________________________________________

Alvíssmál

Alvíss kvað:
1.
„Bekki breiða,
nú skal brúðr með mér
heim í sinni snúask;
hratat um mægi
mun hverjum þykkja,
heima skal-at hvíld nema.“

Þórr kvað:
2.
„Hvat er þat fira?
Hví ertu svá fölr um nasar?
Vartu í nótt með ná?
Þursa líki
þykki mér á þér vera;
ert-at-tu til brúðar borinn.“

Alvíss kvað:
3.
„Alvíss ek heiti,
bý ek fyr jörð neðan,
á ek undir steini stað;
vagna vers
ek em á vit kominn;
bregði engi föstu heiti fira.“

Þórr kvað:
4.
„Ek mun bregða
því at ek brúðar á
flest of ráð sem faðir;
vark-a ek heima,
þá er þér heitit var,
at sá einn, er gjöf er, með goðum.“

Alvíss kvað:
5.
„Hvat er þat rekka,
er í ráðum telsk
fljóðs ins fagrglóa?
Fjarrafleina
þik munu fáir kunna;
hverr hefr þik baugum borit?“

Þórr kvað:
6.
„Vingþórr ek heiti,
ek hef víða ratat,
sonr em ek Síðgrana;
at ósátt minni skal-at-tu
þat it unga man hafa
ok þat gjaforð geta.“

Alvíss kvað:
7.
„Sáttir þínar
er ek vil snemma hafa
ok þat gjaforð geta;
eiga vilja
heldr en án vera
þat it mjallhvíta man.“

Þórr kvað:
8.
„Meyjar ástum
mun-a þér verða,
vísi gestr, of varit,
ef þú ór heimi kannt
hverjum at segja
allt þat, er ek vil vita.“

9.
„Segðu mér þat, Alvíss,
– öll of rök fira
vörumk, dvergr, at vitir -:
hvé sú jörð heitir,
er liggr fyr alda sonum
heimi hverjum í?“

Alvíss kvað:
10.
„Jörð heitir með mönnum,
en með ásum fold,
kalla vega vanir,
ígræn jötnar,
alfar gróandi,
kalla aur uppregin.“

Þórr kvað:
11.
„Segðu mér þat, Alvíss,
– öll of rök fira
vörumk, dvergr, at vitir -:
hvé sá himinn heitir,
erakendi,
heimi hverjum í?“

Alvíss kvað:
12.
„Himinn heitir með mönnum,
en hlýrnir með goðum,
kalla vindófni vanir,
uppheim jötnar,
alfar fagraræfr,
dvergar drjúpansal.“

Þórr kvað:
13.
„Segðu mér þat, Alvíss,
– öll of rök fira
vörumk, dvergr, at vitir -:
hversu máni heitir,
sá er menn séa,
heimi hverjum í?“

Alvíss kvað:
14.
„Máni heitir með mönnum,
en mylinn með goðum,
kalla hverfanda hvél helju í,
skyndi jötnar,
en skin dvergar,
kalla alfar ártala.“

Þórr kvað:
15.
„Segðu mér þat, Alvíss,
– öll of rök fira
vörumk, dvergr, at vitir -:
hvé sú sól heitir,
er séa alda synir,
heimi hverjum í?“

Alvíss kvað:
16.
„Sól heitir með mönnum,
en sunna með goðum,
kalla dvergar Dvalins leika,
eygló jötnar,
alfar fagrahvél,
alskír ása synir.“

Þórr kvað:
17.
„Segðu mér þat, Alvíss,
– öll of rök fira
vörumk, dvergr, at vitir -:
hvé þau ský heita,
er skúrum blandask,
heimi hverjum í?

Alvíss kvað:
18.
„Ský heita með mönnum,
en skúrván með goðum,
kalla vindflot vanir,
úrván jötnar,
alfar veðrmegin,
kalla í helju hjalm huliðs.“

Þórr kvað:
19.
„Segðu mér þat, Alvíss,
– öll of rök fira
vörumk, dvergr, at vitir -:
hvé sá vindr heitir,
er víðast ferr,
heimi hverjum í?“

Alvíss kvað:
20.
„Vindr heitir með mönnum,
en váfuðr með goðum,
kalla gneggjuð ginnregin,
æpi jötnar,
alfar dynfara,
kalla í helju hviðuð.“

Þórr kvað:
21.
„Segðu mér þat, Alvíss,
– öll of rök fira
vörumk, dvergr, at vitir -:
hvé þat logn heitir,
er liggja skal,
heimi hverjum í?“

Alvíss kvað:
22.
„Logn heitir með mönnum,
en lægi með goðum,
kalla vindlot vanir,
ofhlý jötnar,
alfar dagsefa,
kalla dvergar dags veru.“

Þórr kvað:
23.
„Segðu mér þat, Alvíss,
– öll of rök fira
vörumk, dvergr, at vitir -:
hvé sá marr heitir,
er menn róa,
heimi hverjum í?“

Alvíss kvað:
24.
„Sær heitir með mönnum,
en sílægja með goðum,
kalla vág vanir,
álheim jötnar,
alfar lagastaf,
kalla dvergar djúpan mar.“

Þórr kvað:
25.
„Segðu mér þat, Alvíss,
– öll of rök fira
vörumk, dvergr, at vitir -:
hvé sá eldr heitir,
er brennr fyr alda sonum,
heimi hverjum í?“

Alvíss kvað:
26.
„Eldr heitir með mönnum,
en með ásum funi,
kalla vág vanir,
frekan jötnar,
en forbrenni dvergar,
kalla í helju hröðuð.“

Þórr kvað:
27.
„Segðu mér þat, Alvíss,
– öll of rök fira
vörumk, dvergr, at vitir -:
hvé viðr heitir,
er vex fyr alda sonum,
heimi hverjum í?“

Alvíss kvað:
28.
„Viðr heitir með mönnum,
en vallarfax með goðum,
kalla hlíðþang halir,
eldi jötnar
alfar fagrlima,
kalla vönd vanir.“

Þórr kvað:
29.
„Segðu mér þat, Alvíss,
– öll of rök fira
vörumk, dvergr,at vitir,
hvé sú nótt heitir,
in Nörvi kennda,
heimi hverjum í?“

Alvíss kvað:
30.
„Nótt heitir með mönnum,
en njól með goðum,
kalla grímu ginnregin,
óljós jötnar,
alfar svefngaman,
kalla dvergar draumnjörun.“

Þórr kvað:
31.
„Segðu mér þat, Alvíss,
– öll of rök fira
vörumk, dvergr, at vitir -:
hvé þat sáð heitir,
er sá alda synir,
heimi hverjum í?“

Alvíss kvað:
32.
„Bygg heitir með mönnum,
en barr með goðum,
kalla vöxt vanir,
æti jötnar,
alfar lagastaf,
kalla í helju hnipin.“

Þórr kvað:
33.
„Segðu mér þat, Alvíss,
– öll of rök fira
vörumk, dvergr, at vitir -:
hvé þat öl heitir,
er drekka alda synir,
heimi hverjum í?“

Alvíss kvað:
34.
„Öl heitir með mönnum,
en með ásum bjórr,
kalla veig vanir,
hreinalög jötnar,
en í helju mjöð,
kalla sumbl Suttungs synir.“

Þórr kvað:
35.
„Í einu brjósti
ek sák aldrigi
fleiri forna stafi;
miklum tálum
kveð ek tældan þik:
Uppi ertu, dvergr, of dagaðr,
nú skínn sól í sali.“

24. Kafli

Efnisyfirlit